De zoektocht naar de echte vraag
Een docent was geveld door corona en haar workshop in het kader van ondernemerschap op de tweede dag van de module Vernieuwen uitstellen. Maar gelukkig was er gelegenheid om deze workshop in te halen. Cindy van de Bremen is afgestudeerd op de Design Academy in Eindhoven. Altijd al een vreemde eend, noemde zij zichzelf. Bij design denken veel mensen aan ontwerpers van producten. Maar tijdens de opleiding kreeg zij onder Lidewij Edelkoort mee dat je als ontwerper verantwoordelijk bent voor de ’rommel’ die je achterlaat. Daarmee werd het voor haar duidelijk dat je met ontwerpen niet naar product maar naar functie of behoefte moet kijken. Dus niet een stoel ontwerpen, maar kijken naar ‘zitten’. Nu wilde ze daar nog een schepje bovenop doen: iets van betekenis toevoegen in maatschappelijke discussies. Dat leidde tot haar ontwerp voor sporthoofddoeken voor moslima’s, Capsters. Een levensles noemde ze dat. Omdat het haar ook bracht van een leefwereld naar een systeemwereld. Je bent er namelijk niet alleen met het ontwerpen van een dergelijk product. Hoe het een weg moet vinden naar de klant en welke obstakels je daarbij tegen komt, heeft haar bewust gemaakt van haar droom om die leef- en systeemwereld met elkaar te verbinden.
De clash van werelden is een probleem waar iedereen die werkt tegen aan loopt. Een reden waarom Cindy het leuk vindt om les te geven, wat ze al geruime tijd doet, en waarom ze ook wil promoveren aan de TU Eindhoven. Design thinking is wat ze van haar opleiding heeft meegekregen. Niet van probleem naar oplossing, maar terug naar doel (denk aan ‘stoel’ en ‘zitten’). We maken allemaal te snel de sprong voorwaarts, want we willen naar een oplossing. Als je dat te snel doet, dan heb je niet een oplossing die past bij het achterliggende probleem. Cindy werkt naast haar eigen bureau bij ZET, schakel naar het sociaal resultaat. Daar werken mensen met hele verschillende achtergronden en ook vier social designers, zoals zij zich noemen. https://www.wijzijnzet.nl. Zij wordt vaak betrokken bij wijken waar transities plaats zullen vinden. Renovaties, sloop en nieuwbouw en nu ook in opdracht van de provincie Noord-Brabant, de energietransitie. Het laatste is zeer leerzaam. Als je je niet verplaatst in de positie van de bewoner, dan is de energietransitie kansloos. Realiseren wij ons wel dat de subsidies vaak die mensen toevallen die al veel te besteden hebben? Dat als je niet mee komt met het isoleren van je huis omdat je het niet kunt betalen en men vanuit overheidswege de gasprijs verhoogt en je nog meer in de financiële problemen komt. Ze geeft een groot aantal voorbeelden om dergelijke situaties te illustreren en hoe ZET hierin heeft geopereerd. Een van de conclusies die zij trekt, is dat het erg lastig is te werken aan problemen waar die partij waar het eigenlijk om gaat, niet aan tafel zit. Denk aan een onveilig station; de treingebruikers zitten niet aan tafel. Bij dergelijke opgave is er dus niet een echte eigenaar van het probleem. Social designers kunnen proberen de brug te slaan en deze groepen wel een stem te geven. Je voelt wel aan dat het lastig is deze rol ook ‘op te eisen’. Maar de slagingskans van de projecten neemt dan wel zienderogen toe.
Dit is een workshop en de cursisten moeten aan het werk. Ze heeft de cursisten een pakketje thuis gestuurd dat ze nu pas mogen openen. In groepen van twee moeten ze vervolgens werken met de empathy map. Dit werkt vanuit de invalshoeken: zeggen-denken-doen-voelen. Ze moeten eerst voor zichzelf een verhaal opschrijven wat ze voelen bij het product in de envelop. Vervolgens moeten ze in tweetallen elkaar bevragen en opletten op welke wijze de ander zijn of haar verhaal vertelt. De les is dat je veel meer te weten komt van de ander, als je jezelf kwetsbaar durft open te stellen. Als social designer haal je niets op over bewoners in de corporatiewoningen als je ook niet iets van jezelf geeft. Juist door de kwetsbare houding kom je tot de vraag achter de vraag, of het probleem achter het probleem. Je krijgt kennis en inzicht in de mensen voor je het wil doen. En dan weet je waar je echt aan moet werken.
