De hoop en vrees van ketensamenwerking
De Sneak Preview is een gratis kennismakingsmiddag van de NRP Academie. Het biedt belangstellenden de mogelijkheid om kennis te maken met de organisatie, een aantal docenten en alumni en vooral de werkwijze van deze opleiding op een inspirerende locatie. Dit jaar waren we te gast op Strijp T in Eindhoven met een pakkend college van professor Jack van der Veen, hoogleraar Supply Chain Management aan Nyenrode en pitches van alumni over de ketens waarin zij werken.
Ketensamenwerking is duurzamer, innovatiever en goedkoper
Jack van der Veen doet al 15 jaar onderzoek naar ketensamenwerking op allerlei terreinen, waaronder ook de bouw. Wetenschappelijke literatuur laat zien dat ketensamenwerking duurzamer, goedkoper en innovatiever is dan traditioneel samenwerken. Bijna iedereen die je vraagt of ketensamenwerking zinvol is, beaamt dat. Maar waarom is de praktijk zo weerbarstig? Het is goed om te starten met een definitie, zodat iedereen van elkaar weet waar ze het over hebben. Ketensamenwerking is de systematische, strategische coördinatie van de traditionele zakelijke functies binnen een organisatie en de activiteiten binnen de gehele keten met als doel om de prestaties op lange termijn te verbeteren van de individuele organisatie en de keten als geheel. Een hele mondvol.
We leven niet in een tijdperk van veranderingen maar in een verandering van tijdperk
Samenwerken is geen doel op zich. Elke partner moet zich afvragen wat zijn waarde is voor de eindgebruiker en wat de waarde is in de keten. We leven in een verandering van tijdperk, een kantelpunt in de tijd; van een duidelijk gestructureerd maatschappij naar een netwerksamenleving (Jan Rotmans). Wat iedereen zich zou moeten afvragen is of zijn businessmodel in de toekomst nog houdbaar is. De wereld is bewegelijk, onzeker, complex en ambigu en dat in toenemende mate. We zullen moeten bewegen van systemen die gericht zijn op efficiëntie naar systemen die behendig en lenig zijn, agile. Van command and control naar sense en response. Dit vraagt om andere eigenschappen van bedrijven en de mensen die er werken. Het vraagt om transparantie, flexibiliteit, snelheid, innovatie, een lerende houding en samenwerking. We zullen af moeten van oude mechanismen. Innovatie organiseer je niet door een afdeling R&D op te richten en het oude adagium ‘kennis is macht’ gaat niet meer op. Onderzoek heeft uitgewezen dat 75% van de innovaties ontstaat door sociale innovaties en de resterende 25% door technologische innovaties (Volberda). Kortom we moeten het anders gaan doen, maar hoe dan?
We moeten van jurispredentie naar moresprudentie
Er zijn vier mechanismen die ten grondslag liggen aan hoe groepen mensen met elkaar omgaan, zo blijkt uit onderzoek van Alan Fiske: familiegevoel, vraag-aanbod, hiërarchie en wederkerigheid. In de bouw werken we vooral vanuit vraag-aanbod en hiërarchie. Willen we innoveren, dan moeten we ook veel meer vanuit familiegevoel en wederkerigheid gaan werken. De eigenschappen die je hiervoor nodig hebt zijn: eerlijk, betrouwbaar, integer, transparant en open. Dat lijkt een vanzelfsprekendheid, maar als we zien wat de crisis ons heeft opgeleverd zijn we nu erg gefocust op controle. In de woorden van Jack: we moeten van jurisprudentie naar moresprudentie. Cultuurveranderingen gaan langzaam. Ze zijn het meest kansrijk als ze in de organisatie ontstaan en wanneer de medewerkers van de leiding de ruimte en de rugdekking krijgt om te experimenteren. Vervolgens moeten die veranderingen voldoende tijd krijgen om door te ontwikkelen. Zoals Loesje het zo mooi heeft verwoord ‘Wie met beide benen om de grond blijft staan, komt niet ver’. Jack, die zoals altijd tijd tekort komt om zijn verhaal te vertellen, geeft de aanwezigen aan het eind van zijn lezing mee, dat verandering altijd bij jezelf begint.
Alumni pitchen hun ketens
Vervolgens is het de eer aan een aantal alumni van de NRP Academie (met hun ketenpartners) om hun ketens te pitchen.
- Adrienne Kolen en haar collega Marc Smolders van Inbo Architecten hebben een keten met Goudstikker de Vries, Nieman Era Contour bouwer en ontwikkelaar. Nadat de samenwerking bij één project succesvol was, is de samenwerking voortgezet bij steeds grotere projecten. Van gebouwen aan de Zuidas in Amsterdam tot Little C in Rotterdam. Wat deze keten kenmerkt, is dat deze projectoverstijgend is, niet alleen met dezelfde partijen maar ook met dezelfde mensen werken in één ruimte.
- Ook voor Luuc Rutgers (Coen Hagedoorn) en Eric Schaaphok (Ymere) geldt dat er een projectoverstijgende samenwerking is opgezet voor funderingsherstel van een groot aantal panden van de corporatie in de grachtengordel. Ook hier wordt met een vast team van mensen gewerkt op één plaats. Hierdoor raken mensen op elkaar ingespeeld. Gezamenlijk is een systematische werkwijze opgezet met een beslissingsschema. De strategische keuze wat de toekomst van het pand wordt (door exploiteren of verkopen) is hierin meegenomen. Geen twee panden zijn hetzelfde, maar door op deze wijze te werken is veel beter te voorspellen wat er met het pand moet gebeuren.
- Edwin Blom (Dura Vermeer) en Tom Hoekveld (Havensteder) vertellen over de renovatie van Vreewijk, Rotterdam. Het blijkt een van de oudste ketensamenwerkingen, zo vertelt Jack. In 2015 start de hoogwaardige renovatie met 150 woningen. Geen succes. Havensteder en Dura Vemeer kijken opnieuw naar de samenwerking; er wordt geleerd van de fouten en elkaars processen worden in beeld gebracht. Er wordt een gezamenlijk proces gemaakt, rekening houdend met elkaars beslissingsschema’s. Het leidt tot een werkwijze die alle afwijkingen per woning aankan en een eervolle vermelding bij de Rotterdamse architectuurprijs.
Jack gaat met de zaal in gesprek met de pitchers. Dat leidt tot meer inzicht in hoe de klanten worden geholpen met ketensamenwerking. Tevens wordt het duidelijk dat we hier met de koplopers in ketensamenwerking van doen hebben. Een mooie eer voor NRP Academie!
Grow-ups en doorstartende bedrijven vinden plek op Strijp T
Net als bij de cursusdagen bij NRP Academie, volgt een lezing en een rondleiding op de locatie. Boudie Hoogedeure van de firma GEVA vastgoed - een familiebedrijf - is verantwoordelijk voor de marketing en acquisitie van Strijp T en vertelt vol enthousiasme hoe dit gebied wordt getransformeerd. Strijp T is net als het bekende Strijp S een voormalig Philips terrein. Het meest kenmerkend van het terrein was de energiecentrale die werd gebruikt voor de levering van stoom voor alle Philips locaties. Het vastgoedbedrijf koopt pand voor pand de gebouwen van het terrein. De energiecentrale heet nu Innovation Powerhouse. Het pand waar we in zijn, heet TQ en is inmiddels voor de helft getransformeerd. De gebruikers passen in het hightech – design karakter van de stad. De grow-ups en doorstartende bedrijven, die Strijp S ontgroeien, vinden hier een plek. Ook Fontys met een ict-opleiding, in de vorm van een open innovation lab, is hier geland. Het laatste deel van het gebouw wordt nu getransformeerd en is reeds voor een deel verhuurd. We eindigen onze rondleiding in het café op de bovenste verdieping met uitzicht op het dakterras, Strijp S en de stad. Tijd voor het netwerken, een belangrijk onderdeel van de NRP Academie.
