Samenwerken: moet je doen (als het toegevoegde waarde heeft)
Het bijzondere van de NRP Academie is dat cursisten locaties kunnen aandragen waar we een academiedag kunnen doorbrengen. Koen van der Hoorn is cursist van de huidige leergang en is werkzaam bij de Universiteit van Utrecht. Hij stelde het Academiegebouw voor als locatie voor de start van de module Verbinden. Zo gezegd, zo gedaan. Het Academiegebouw is gelegen aan het Domplein. Op deze plaats komen veel verschillende lijnen vanuit de geschiedenis van Utrecht en Nederland samen. De Aula is het oudste deel van het pand en dateert uit 1462. In 1579 werd hier de Unie van Utrecht ondertekend, die beschouwd wordt als het begin van de Nederlandse staat. Pas in de negentiende eeuw ontstond er behoefte aan een representatief gebouw aan het Domplein. Ondertussen was de omgeving ook veranderd: de Dom veranderde van romaans naar gotische kathedraal en stortte vervolgens gedeeltelijk in. Er ontstond een richtingenstrijd tussen de neogothiek en neorenaissance voor het nieuwe gebouw, waarbij de laatsten aan het langste eind trokken. Maar ook in de twintigste eeuw werd er nog gebouwd en verbouwd, prachtig te zien in het art deco trappenhuis. Een bijzondere plek om als opleiding een dag door te mogen brengen.
De eerste dag van de module Verbinden staat in het teken van samenwerken. Sandra Schruijer, hoogleraar verbonden aan Universiteit van Utrecht en TIAS en met een eigen adviespraktijd, doet de aftrap. Als psycholoog houdt zij zich bezig met de dynamiek van samenwerken over de grenzen van organisaties heen. Zij benadrukt bij de start van haar college dat samenwerken geen doel is maar een middel en dat je dat alleen moet doen als het meer oplevert dan wat je alleen kunt. Interafhankelijkheid wordt dat genoemd. Wat Sandra haar heel werkzaam leven intrigeert is, is waarom samenwerken zo moeilijk is. Zij doet daar onderzoek naar, maar blijft daarnaast in de praktijk werkzaam omdat je daar juist van kan leren. Samenwerken is spannend omdat er verschillen zijn tussen de mensen. De ander heeft wat jij niet hebt, dat is juist de reden om samen te werken. Maar laten mensen nou helemaal niet houden van verschil. We zoeken juist graag mensen om ons heen die op onszelf lijken. De kunst van samenwerken is om het verschil te kapitaliseren. Dat klinkt logisch maar is in de praktijk lastig. Dit komt niet door irrationeel gedrag, maar door emotioneel gedrag. Samenwerken kan alleen slagen als je elkaar vertrouwt, maar dat is er niet meteen, daar moet je aan bouwen. Dat proces is nooit helemaal klaar, je moet er voortdurend aan werken. Je moet je ook realiseren dat diegene met wie je aan de tafel zit, niet alleen daar voor zichzelf zit maar ook namens een achterban. Zowel loskomen van de groep aan tafel als loskomen van de achterban, leidt tot minder succesvol samenwerken. We zijn geneigd weg te lopen van de problemen, van de hitte. Maar voor goed samenwerken moet je durven ‘schuren’, je moet de relatie ook echt met elkaar durven aangaan. Ter afsluiting nog wat tips voor een goede samenwerking. Betrek zoveel mogelijk stakeholders vanaf het begin bij je project. Als je iemand – goed bedoeld – overslaat, voelt die zich beledigd en neemt hij die emotie mee als hij wel aan tafel komt. Nodig dus ook vooral de criticasters uit, beter aan de voorkant dan later in je project. Wil je bouwen aan vertrouwen dan doe je dat op het persoonlijke vlak, durf dat ook te doen. Wees niet bevreesd om met elkaar grondregels af te spreken, dan weet je van elkaar hoe te handelen als het wel mis gaat. Pas op als de sfeer te gezellig wordt aan tafel. Dat zou zo maar kunnen komen omdat de echte problemen daar niet worden besproken. En als er een conflict is, kijk even goed of dat een relationeel conflict of een taakconflict is. Speel de bal en niet de persoon!
De tweede spreker is Bart Krol, de voorzitter van NRP, oud wethouder, oud gedeputeerde en adviseur met een eigen praktijk. Hij voelt zich helemaal thuis hier bij de Universiteit, daar hij hier heeft gestudeerd. Zijn onderwerp is het samenwerken met de overheid. De cursisten en de collega’s die zij in het kader van het collegiaal programma hebben meegenomen, hebben daar wel een mening over. Eerste reacties zijn ‘het gaat altijd erg langzaam, afspraken worden niet nagekomen, het is net een black box’. Bart herkent deze geluiden, maar wil door middel van zijn college aangeven dat je veel verder kunt komen met de overheid als je je iets meer in deze bijzondere partij verdiept. Gezien het feit dat de meesten met projecten bezig zijn, wordt vooral over het wel en wee van de gemeente gesproken. Hij start met de staatskundige principes van de gemeente zodat iedereen weer helder op het netvlies heeft wie het voor het zeggen heeft bij de gemeente, namelijk de gemeenteraad. Wat nu bijzonder is, is dat iedereen met projecten contact heeft met de ambtenaren of de wethouder, maar zelden met de raadsleden. De ervaring die Bart heeft opgedaan, is dat initiatiefnemers zich zelden inleven in de gemeente als ze hun project presenteren. Door te oefenen met een casus, wordt iedereen in de zaal zich bewust dat het anders kan en de kans van slagen dan toeneemt. Je verdiepen in de gemeente is onderzoeken welke partijen in de raad zijn, wat het collegeprogramma is en wat de speerpunten zijn. Dit zorgt ervoor dat je haakjes kunt vinden om je project aan op te hangen. Het is goed om in je proces ook een plek voor de raad of raadcommissie in te bouwen. Daarnaast kan het geen kwaad om je ook te verdiepen in de wethouders en raadsleden, we zijn tenslotte allemaal mensen.
De colleges zijn uitstekende inleidingen op de workshop ‘multi actor analyse’ door Henk Diepenmaat. En dit is nog maar het begin van de module Verbinden!
