Transvaal in de lift: een challenge
Je realiseert je pas waar een corporatie voor staat als je zelf met een opgave aan de slag moet. NRP Academie alumnus Dieuwerke Spaans van corporatie Staedion bracht de 13e NRP Challenge aan: hoe kunnen wij de woningen in Transvaal Noord verduurzamen, zorgdragen voor een grotere differentiatie en het aantal sociale huurwoningen toch ook stabiel houden? Nu zijn de plannen om 600 woningen te renoveren; maar is dat een goed plan en wat zou de renovatie moeten inhouden? Het hogere doel van Staedion is ‘een eigen thuis bereikbaar maken met onze bewoners’ en dit wil men in 2020 bereiken. Hoe past dit project hierin? De cursisten hebben de eerste module Vernieuwen net afgerond en kunnen in deze tweedaagse op vrijdag en zaterdag laten zien hoe zij naar deze opgave kijken.
Na een presentatie door Dieuwerke op het kantoor van Staedion, op naar de locatie. Daar werden we rondgeleid door de opzichter en de bewonersconsulent van Staedion en konden de cursisten hun vele vragen kwijt. De woningen van Staedion zijn alle portieketage woningen uit het begin van de 20e eeuw. In de jaren ’80 heeft er een grootschalige renovatie plaatsgevonden met isolerend glas, mechanische ventilatie (zonder roosters in de ramen) en optoppingen. Het comfort laat nog altijd veel te wensen over, de woningen hebben houten vloeren die leiden tot veel geluidsoverlast. Veel woningen zijn groter dan we hadden verwacht. Een rij opgeknapte woningen laat zien dat de portieken en het aanzien van de complexen zich goed laten verbeteren. Na de rondleiding gaan de vier groepen aan de slag. Die avond eten we in Transvaal en wel in de getransformeerde Julianakerk uit 1925-26. Hier is het restaurant Julianaplaza in gevestigd, maar het is veel meer dan een restaurant. Geboren en getogen in Transvaal heeft eigenaar Atalay Celenk de kerk omgetoverd tot een ontmoetingsplek voor mensen uit Transvaal en Den Haag, voor bewoners, ondernemers, cultuur en politiek. Hij is ervan overtuigd dat iedereen in Transvaal en in de stad er hard aan moet werken om het imago van de wijk te veranderen en hij werkt daar graag aan mee.
Zaterdagmiddag vindt de presentatie van de cursisten plaats. De jury wordt gevormd door prof. Vincent Gruis (TU Delft), Bart Krol (voorzitter NRP), Carien Mieras (teammanager Staedion) en Dieuwerke. Een SWOT-analyse geeft inzicht in wat er speelt in de wijk. Er is veel bedrijvigheid, een sterk gemeenschapsgevoel, veel nationaliteiten, een relatief jonge populatie en redelijk grote woningen enerzijds. Anderzijds zijn de straten erg versteend, de woningen niet meer in goede staat, de achterterreinen onbenut, het inkomen laag en voelen veel mensen zich niet veilig.
Twee groepen vertellen een verhaal door middel een bewoonster, zowel in het heden als in de toekomst. De multiculturele identiteit (o.a. Bollywood) moet veel meer positief worden uitgenut. De kantoor- en winkelpanden die Staedion in bezit heeft, kunnen hiervoor worden ingezet. Maak er een eendagszaak van: laat ondernemers wisselend de ruimten gebruiken. Met een aantal doorbraken kunnen de achterterreinen worden ingezet voor of parkeren (zodat de straten kunnen vergroenen) of voor pluktuinen. En waarom de daken van de commerciële ruimten niet vergroenen? Differentiatie kan op eenvoudige wijze worden gestart door tiny houses te plaatsen, of op binnenterreinen of op de daken. Op woningniveau wordt vooral ingezet op no regret maatregelen. Zorg dat het binnenklimaat op orde komt, is de boodschap.
Een advies dat door alle groepen aan Staedion werd meegegeven is: betrek de bewoners en de ondernemers vanaf het allereerste begin bij de plannen. Wie weet willen veel meer mensen wel in de buurt verhuizen, dan ze nu veronderstellen. Bij mutatie is er altijd de mogelijkheid om meer met de woningen te doen dan in bewoonde staat. Durf een woning te verduurzamen als modelwoning en laat alle bewoners daar gaan kijken wat dat betekent. Met de mensen praten, is zinvoller dan enquêtes uitzetten. Probeer meer te weten wat achter de voordeur speelt en gebruik dat ook in positieve zin. Als de dromen van de bewoners bekend is, kan Staedion kijken hoe dat ook binnen hun eigen droom past.
De opgave uiteenrafelen in drie niveaus blijkt enorm te helpen. Het niveau van mijn (t)huis, thuiskomen in mijn buurt en mijn plek in Den Haag. Op elk van die niveaus hebben alle stakeholders een andere rol en ook andere mogelijkheden. Op het niveau van mijn (t)huis moet het huis passen bij de bewoner, zorg dat er schuifmogelijkheden zijn zodat mensen toch in de buurt kunnen blijven wonen. Blok- en straat zijn van belang op buurtniveau. Zorg dat mensen elkaar beter leren kennen en werk samen met hen en de gemeente voor de inrichting van het openbaar gebied. Maak een landmark en gebruik Julianaplaza om de betekenis van Transvaal voor Den Haag duidelijk te maken.
Tekeningen op het schoolraam inspireerden een groep om naar 2050 te kijken. Een mooie levendige buurt met voorzieningen en werkgelegenheid, het werkt als een gezinsmagneet nu er veel groen is door het gebruik van deelauto’s. De plannen worden met de bewoners gemaakt. Door een ‘lopend’ straatfeest te organiseren, gaan Staedion en de gemeente van straat tot straat met de plannen. Ze zijn ook op vaste dagen aan het werk in een van de nu nog leegstaande ruimten in Transvaal. De deur staat altijd open en er zijn regelmatig workshops.
Samenvattend zijn alle cursisten op zoek naar een wijze waarop Staedion met de bewoners de stip op de horizon kan zetten. Werk niet alleen van achter het bureau maar op locatie met de stakeholders. Vervolgens zijn er per straat of blok eigen oplossingen mogelijk, die ook heel verschillend kunnen zijn. Iets slopen om achterterreinen te ontsluiten of om de differentiatie waar te maken, kan maar is niet structureel. Durf te experimenteren en daarvan te leren en pas de plannen daarop aan. Zowel Dieuwerke als Carien zijn geïnspireerd met hun organisatie Transvaal in de lift te brengen.
