Verdienen vanuit de collegebanken (DUWO)
Vandaag zijn we voor één dag terug in de collegebanken – bij het kantoor van DUWO in Delft, een voormalig onderwijsgebouw van de TU Delft. Arjo Boerstra geeft na de lunchpauze een rondleiding door het gebouw, dat duurzaam is gerenoveerd.
De ochtend staat in het teken van financieren en beleggen in transformatie. Jan van der Tol van de Rabobank is Team Head Real Estate Finance & construction, voorheen hoofd bijzonder beheer van FGH. De Nederlandse economie draait weer goed, en het is dringen op de vastgoedmarkt. Dat was kortgeleden anders. Leegstaande kantoorgebouwen waren in de diepte van de crisis niets meer waard. Rabobank heeft veel transformaties gefinancierd die hebben bijgedragen aan gezondere vastgoedmarkten, en ziet de dynamiek van transformatie als belangrijk voor de balans van vastgoedmarkten. Transformatie en renovatie hoort bij de Rabobank tot de orde van de dag – 1,5 miljoen vierkantemeter zijn inmiddels getransformeerd. Rabobank is lid/sponsor van Madaster, en werkt zodanig ook aan de circulaire economie. Maar het moet wel om hoogwaardige circulariteit gaan – waar het doel is om stenen te hergebruiken in de hoogst bruikbare vorm – het liefst als bestaand gebouw. Een interessante vraag voor de bank is hoe zij haar rol ziet - kun je bijdragen aan stedelijke ontwikkeling? En wat is de rol van de bank in de ontwikkeling van een circulaire economie?
Wat is de essentie van de bank? Je hebt de retailbanking en de ‘wholesale’ of professionele bank – twee verschillende producten en klantgroepen. Kan de bank overleven in zijn huidige vorm? Of wordt de concurrentie van nieuwe spelers op de markt de teloorgang van de banken? Tot nog toe wordt dat onderwerp niet besproken, maar de wal gaat het schip keren: Het betalingsverkeer kunnen nieuwe spelers op de markt eigenlijk beter doen dan de banken. De toegevoegde waarde van de bank is de dienstverlening, en kennis over het financieren van bijvoorbeeld vastgoed.
Boris van der Gijp stelt in zijn presentatie dat beleggers zoals Syntrus Achmea vooral geen risico willen of kunnen nemen – want zij beleggen met het geld van hardwerkende mensen – via de pensionfondsen. Een interessante vraag is echter wat je als risico definieert – de hoofdprijs betalen in een bekend en gewild markt, of kansen nemen in een concurrentievrije nismarkt? Syntrus heeft ook veel geïnvesteerd in transformaties en herbestemming. En: “Syntrus is overal te vinden in de slechte wijken in Nederland” – vaak in samenwerking met corporaties zit Syntrus in wijkontwikkelingen in de grote steden. In het “1012 gebied” is een deal gesloten met de gemeente Amsterdam om panden op te kopen op de wallen. Zonder de gemaakte afspraak met de gemeente zou dat een te risicovol project zijn, maar met deze samenwerking juist kansrijk.
De afgelopen jaren zijn topjaren geweest voor investeringen in woningen, zowel voor nieuwbouw als transformatie. Boris stelt dat duurzaamheid een vereiste is: anders kun je geen lange termijn waardeontwikkeling verwachten. En van die waardeontwikkeling moet je het hebben. De huurontwikkelingen zijn meer of minder stabiel in de grote steden waar de rek er al uit is, alleen als je daarbuiten kijkt zal de huurontwikkeling een grote invloed op je rendement hebben.
’s Middags draait het expertcarrousel – met experts op conceptontwikkeling, verduurzaming, exploitatiewaarde en financiële haalbaarheid. De experts deze keer zijn Marnix van Delft (Synchroon), Tristan Kunen (Brink Groep), Joost Huijbregts (Finance Ideas) en Pascal Sijstermans (Sumcity Advisory). Energierendementen, vastgoedrendementen, financiële rendementen, aanvangsrendementen, restwaarde, gebruikswaarde, exploitatiewaarde, marktwaarde en maatschappelijke waarde komen allemaal langs – het carrousel draait.
