Volg je droom met vallen en opstaan
NRP Academie brengt je door het hele land. Dat is voor de cursisten, docenten en begeleiders dan wel een onderneming, maar dan krijg je ook wel wat. Vooral op zo’n frisse winterdag met stralende zon. Deze locatie past uitstekend in het thema van de dag: ondernemerschap. Koen Oosterwaal is oprichter en eigenaar van Het Patronaat.
Het Patronaat in Bergen op Zoom is oorspronkelijk gebouwd in 1917 als Neo-Romaanse noodkerk, naar een ontwerp van architect Jac van Gils. De noodkerk was bijzonder open en licht. Vanaf 1930 diende het gebouw, volgens plan, als patronaat. In 1976 werd het aangekocht door de gemeente en verbouwd tot wijkcentrum, maar tussen 2012 en 2022 stond het leeg. Tót Koen Oosterwaal er binnen stapte: ‘Ik zocht een broedplaats voor creatieve ondernemers, maar ook een ontmoetingsplaats in de wijk. Ik was destijds geďnspireerd door het gebouw van Interpolis in Tilburg. Al die verschillende open werkplekken, dan ga je ook op een andere manier werken’. Zijn droom was ondernemers uit Bergen op Zoom bij elkaar brengen op een ontspannen manier. Ondernemers zoals ontwerpers, vormgevers van e-learning e.d. Zijn oog viel op het Patronaat. Hij heeft iets met dit gebouw, los van de ruimtelijke kwaliteiten, want hier hebben zijn Opa en zijn Oma elkaar in 1939 ontmoet.
Hij dook in wat hij noemt, de geest van de plek. De filosofie van de bouwpastoor was informele ontmoeting faciliteren rondom de kerk. Dat paste ook goed bij de droom van Koen. Hij ging in zee met een architect, maar de klik bleef uit. Met de tweede architect werd het plan beter, mede ook dankzij het feit dat hij zelf nu ook groter durfde te denken. Het pand was zwaar verwaarloosd, maar wel Rijksmonument. Gelukkig leverde dat subsidie op en specialisten met verstand van dergelijke projecten. Koen heeft er veel tijd, energie en eigen geld in gestopt om zijn droom te verwezenlijken. De architect koos ervoor om de tussenvloer die erin was gelegd toen het als wijkhuis en verenigingsgebouw fungeerde, te verwijderen. Maar er was wel behoefte aan meer verhuurbare vierkant meters. De architect heeft het als volgt uitgelegd: ‘De oplossing was zo’n beetje het ei van Columbus: we hebben toch twee kantoorlagen in de zijbeuken kunnen passen door eerst de begane grondvloer zo’n 40cm te verlagen. Het weghalen van de randen van de tussenvloer leverde veel ruimtelijke kwaliteit en daglicht op. Het midden van dit vloerveld zat minder in de weg en kon worden gehandhaafd. In een ovale vorm hebben we die dan ook laten liggen. En door die in de derde dimensie te brengen ontstond ook letterlijk het ei.’ Het levert een prachtig ruimtelijk spel op. Het project is niet af, Koen is nu bezig de kelder geschikt te maken voor een foto-studio.
Op de dag van ondernemerschap bieden we de cursisten een drietal workshops aan. De workshops werden gegeven door mensen met ervaring in ondernemen. De lessen die zij daarbij hebben opgedaan hebben ze met de cursisten gedeeld, ieder op hun eigen manier.
Mariëlle de Groot heeft haar eigen bedrijf. Zij heeft de afgelopen jaren gewerkt aan het opzetten van sociale bedrijven in wijkvernieuwingsgebieden. Terugkijkend op deze ervaring, zegt ze ‘je weet dat je aan het stuur ziet maar niet altijd heb je het gevoel dat je het project onder controle hebt’. Waar ligt dat aan? Ze put voor deze workshop uit het boek dat ze hierover heeft geschreven ‘Projectamanagers geheimen’. Zij introduceert de cursisten in de onderwaterwereld. Met een metafoor van zeilen op zee en het effect van de onderstromen op je koers, begrijpen de cursisten direct wat ze bedoelt. Een van die onderstromen wordt belicht: communicatiestijlen. Het is goed je te realiseren dat je zelf een bepaalde communicatiestijl hebt en dat andere mensen andere communicatiestijlen hebben. Met een test hebben de cursisten een beeld van hun eigen communicatiestijl gekregen. Mariëlle vraagt de cursisten ook een beeld te vormen van de communicatiestijlen van het team waar ze mee aan een project werken. Als je hier meer inzicht in hebt, dan begrijp je ook beter waarom ze reageren zoals ze doen. Door je hier bewust van te zijn, kun je je communicatie aanpassen en zal je zien dat je veel meer resultaat boekt. Ze eindigt haar workshop met de tip om altijd je vergaderingen af te sluiten met een ‘clearing ronde’. Vraag alle deelnemers wat ze vonden dat goed is gegaan. Vervolgens vraag je wat de kritiekpunten waren of wat de volgende keer beter kan. En als laatste vraag je met welk gevoel ga je weg: heb je direct een fundament gelegd voor de volgende bespreking.
Cindy van de Bremen noemt zichzelf een empathische ontwerper gespecialiseerd in Social Design en Culturele Diversiteit. Co-design is waar zij zich op focust en empathie is een manier om dat succesvol te laten zijn. Bij design denken veel mensen aan ontwerpers van producten. Maar tijdens de opleiding kreeg zij onder Lidewij Edelkoort mee dat je als ontwerper verantwoordelijk bent voor de ’rommel’ die je achterlaat. Daarmee werd het voor haar duidelijk dat je met ontwerpen niet naar product maar naar functie of behoefte moet kijken. Dus niet een stoel ontwerpen, maar kijken naar ‘zitten’. Nu werkt ze veel als verbinder van bewoners en corporaties en wordt co-design ingezet om vroegtijdig te bouwen aan gemeenschappen en om professionals te leren vraaggericht te werken. Participatie echt doen en niet voor de vorm, betekent voor de partijen in het vastgoed het leren loslaten. Ze doet daarvoor een aantal handreikingen. Zij leert de cursisten dit te ervaren door te werken met the empathy map workshop. Je moet je namelijk realiseren dat mensen zeggen he t een zeggen en het andere bedoelen. Om dit helder te krijgen kun je gebruik maken van the empathy map. Je leert luisteren vanuit het perspectief van de ander je ervaart dat je op die wijze tot verrassende oplossingen kan komen.
Sean Vos van Slim renoveren neemt de cursisten mee in zijn carričre na het afstuderen aan de TU Eindhoven zo’n 11 jaar geleden. Tijdens zijn afstuderen was hij al bewust van het feit dat er een systeemverandering in de bouw nodig is om een echte versnelling in de renovatieopgave te bereiken. De opdrachtgevers, bouwers en toeleveranciers zitten te veel vast aan hun eigen werkmethoden om zonder te veel kosten de sociale huurwoningvoorraad te verduurzamen. Je bent jong en eigenwijs. Je kunt dan ook niet bij een van die partijen gaan werken, dus je start met een collega een eigen bureau. Hij heeft zich direct gericht op een schil renovatiesystemen. Om aansluiting te vinden bij de partijen, is hij veel vragen gaan stellen. Hoe ze rekenen, hoe ze werken, hoe hebben ze de gebruiker meegenomen? Als je jong bent, werken partijen hier snel aan mee. Vervolgens heeft hij zich gericht op het veranderen van de uitvraag. Hoe kun je zorgen dat er veel meer ruimte komt voor de creativiteit in de markt? In een korte pakkende uitvraag kun je als opdrachtgever juist heel goed kwijt wat jij belangrijk vindt. Dan hoeven marktpartijen dat ook niet tussen alle regels van een bestek door te zoeken. Wees niet bang voor regisserend opdrachtgeverschap. Ja, dit vraagt om een systeemverandering, om gamechangers. Sean heeft nu een andere vorm gekozen voor zijn eigen ondernemerschap waarmee hij meer in netwerken gaat werken. Ook de docenten blijven aan hun ondernemerschap werken.
